Çocuklar neden uyumaz?
İnsanların uykusu döngülerden oluşuyor. Bu döngüler; derin uyku ve REM denilen kısımlardan oluşuyor. Uykunun REM kısmı çok hafif bir uyku ve aslında o kısımda hepimiz hafifçe uyanıp tekrar geri dalıyoruz. Bebeklerde ise durum farklı. Döngü 45 dakika, yani yetişkinlerden çok daha kısa. Döngülerin REM kısmı ise yetişkinlerden çok daha uzun. Yani uykularının çok büyük kısmı, çok hafif bir uykuda geçiyor. Hayatta kalmaları için bu çok önemli. Çünkü o hafif uykuda ihtiyaçlarını hissedip, ağlayarak bizimle iletişim kurmaları gerekiyor. Sorun, ortada bir ihtiyaç olmadığı halde sadece döngülerin REM kısmını atlatamadıkları, tekrar uykuya dalmayı beceremedikleri için uyanmalarıyla başlıyor. Çocuğunuz uyurken başında bekleyin, hemen uykunun REM kısmına geçtiğini anlayacaksınız. Göz kapaklarının altında gözleri hareket edecek, hafifçe eli kolu kıpırdanacak, ha uyandı ha uyanacak derken yeniden derin bir uykuya geçecek. Tabi şanslıysanız ! İşte uykunun bu ‘ha uyandı ha uyanacak kısmı’ çocuklarda her 45 dakikada bir tekrarlanıyor. Kimi çocuk bu kısmı atlatıp bir sonraki döngüye geçiyor, kimi çocuk uyanıyor ! Eğer her uyandığında emzirir ya da sallarsanız, uykunun bu hafif kısmını kendi kendine uyanmadan atlatmayı öğrenemiyor. Her zaman geri uyumak için emzirilmeye ya da sallanmaya ihtiyaç duyuyor yani bağımlı hale geliyor.
Bazı çocuklar neden uyanmıyor?
Bazı çocuklar, tıpkı bazı insanlar gibi, uykuya dalma konusunda çok daha yetenekliler. Bazılarının ise uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı öğrenmek için yardımınıza ihtiyacı vardır. Bu doğanın annelere küçük bir şakasıdır ! Piyangodan şansınıza bu çocuk türlerinden hangisinin çıkacağını bilemezssiniz. ‘’Çocuğum hiç uyku sevmiyor’’ sözünü sıkça duyarız. Bu sözün hem haklı hem haksız tarafları vardır. Bazı çocuklar daha çok ve daha kolay uyur. Ama bir çocuğun gece 12’de yatıp sabah 6’da kalkması çocuğun uyku sevmediğini göstermez. Zira her çocuk üç aşağı beş yukarı normal sınırlar içinde uyumak ister. 1.5 yaşında bir çocuk günde toplam 14 saat de uyuyor olabilir 12 saat de ama günde 9 saat uyuması normal değildir ve bunu çocuğunuz böyle istiyor olamaz. Bu sorunun çok basit bir nedeni vardır; çocuğunuz uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı bilmemektedir. Tıpkı ona nasıl birgün tuvalet eğitimi verecekseniz, bugün de ona uyumayı öğretmeniz gerekmektedir.
Çocuklara uyumayı öğretmek mümkün mü?
Çocuklara uyumayı öğretmek sadece mümkün değil aynı zamanda gerekli. Yukarıda anlattığımız gibi çocukların uyanmasının en önemli nedeni uykunun REM (hafif) kısmını atlatamamaları. Hiçbirimiz bu yetiyle doğmuyoruz. Zamanla hafifçe uyandığımız bu kısımları atlatıp geri uyumayı öğreniyoruz. Eğer bir bebeğe/çocuğa bu konuda yardım edersek bu yetiyi daha çabuk ve zahmetsiz kazanabiliyor. Eğer memeye, sallanmaya ya da birlikte uyumaya bağımlı hale gelirse; kendi kendine uyumayı öğrenmesi uzun yıllar alabiliyor. Sonunda bu alışkanlıkları kırmak için gene bir çaba harcamak gerekiyor. Hiç bir çocuk bir gün annesine ‘’ben kendi kendime uyuyacağım artık beni geceleri emzirmene, sallamana gerek yok’’ demiyor.
Uyku eğitimi ne demek, hengi ekoller var?
Yukarıda sizlere aktardığımız bilgiler, batılı ülkelerde özellikle de ABD’de uzun yıllar boyunca yapılan araştırmalar sonucunda ortaya konulmuş. İşte bu bilgiler ışığında; uyku eğitimi adı altında bazı eğitim modelleri oluşturuldu. Bu modeller genellikle uyku konusunda uzman çocuk doktorları tarafından ortaya atıldı. Uyku eğitimi ABD’deki çocukların çok büyük bir kısmına ebeveynleri tarafından uygulanıyor. Bu eğitim modellerinin hepsi çocuklara deliksiz uyku vaadediyor. Ama yaklaşımlar birbirinden son derece faklı olabiliyor.
Çocuk uykusuna yaklaşımda iki ekol var:
Çocuğun uykuya dalması için uzun yıllar desteklenmesi gerektiği söyleyen, çocukla birlikte uyumayı teşvik eden doğal ebeveyinlik yaklaşımı.
Çocuklara ilk 4 aydan sonra kendi kendine uyumayı öğretmek gerektiğini savunan yaklaşım
İkinci ekol ise yine üçe ayrılıyor;
Çocuklara ağlamadan kendi kendine uyumayı öğretenler
Cry out, ağlatma yöntemiyle uyumayı öğretenler
Orta yolcular denilen, ağlatmayı son çare olarak görüp kontrollü bir şekilde uygulayanlar
Her çocuk uyku eğitimi almak zorunda mı?
Eğer 18 aylık çocuğunuz gecede iki kere uyanıp sizi emiyorsa, sağlığı yerindeyse yeteri kadar uyuyorsa; bu durum sizi yıpratmıyorsa, her hangi bir şey yapmanız için bir neden ortada gözükmüyor. Ama 6 aylık bebeğiniz bir sağlık sorunu olmadığı halde gecede 7-8 kere uyanıyor, emmeden geri uyumuyor siz de günde 3 saatlik uykuyla zombi gibi geziyorsanız, o zaman bir şeyler yapmak gerekiyor. Siz ya da çocuğunuz sağlıklı, mutlu ve huzurlu değilse uyku eğitimini yöntemlerinin devreye girmesi gerekiyor.
Çocuklarda uykuyu olumsuz etkileyen rahatsızlıklar var mı?
Reflü, uyku apnesi gibi kronik hastalılar çocuk uykusunu etkiler. Benzeri hastalılar ve belirtiler konusunda doktorunuza danışın.
Hangi uyku eğitimi modeli benim için uygun?
Uyku eğitimi kitapları tavsiye ve bilgilerle dolu ve hepsi de çok faydalı. Ama her ailenin, her çocuğun ve her dönemin ihtiyacı farklı. Çocuğunuza uyku eğitimi verirken bunu akıldan çıkarmamak gerekiyor. Asıl olan sizin çocuğunuzu tanımanız, onun ve kendi ailenizin ihtiyaçlarının farkında olmanız. Bir çocuk bir yönteme çok kısa sürede cevap verirken, diğer çocuğun mizacına o yöntem uymayabiliyor. Çocuğunuza 6 aylıkken uyguladığınız bir uyku eğitmi yöntemi mucizeler yaratırken 1 yaşındayken ihtiyacı faklı olabiliyor. Bir çocuk annesiyle beraber uyuduğu halde deliksiz uyurken, başka bir çocuk saat başı uyanabiliyor.
Bizim tavsiyemiz;
Uyku eğitimi modelleri ve yöntemleri konusunda mümkün olduğu kadar çok bilgilenmeniz en basit ve uygulanabilir yöntemleri deneyerek işe başlamanız. Daha radikal yöntemleri bir sonraki aşamaya saklamanız. Her şeyden öne çocuğunuzu iyi gözlemlemeniz ve kimi zaman yaratıcı davranmanız.
Uyku eğitimine başlamadan önce neler yapmalıyım?
Çocuğunuzun hiç bir kronik ya da dönemsel sağlık sorunu olmadığına emin olun. Reflüsü olan, grip, diş çıkaran bir çocuk uyku eğitimine olumlu yanıt vermeyecektir. Uyku eğitiminde sonuç elde etmek için tutarlı ve istikrarlı olmak şarttır. Çocuğun bakımından sorumlu olan herkes ile çocuğa uyku eğitimi verileceği konusunda anlaşın. Özellikle anne ve babanın bu konuda işbirliği içinde olması önemlidir. Yoksa önünüze çıkan ilk zorlukta anne ya da babadan birisi pes edecek ve sonuç alınması imkansız hale gelecektir. Bir kaç gün çocuğunuzu gözlemleyin. Kaçta yatıp kaçta kalktığı, gece ne aralıklarala uyandığı gibi detayları not edin. Gece aynı saatlerde mi kalkıyor, gündüz hep 35 dakikada bir mi uyanıyor, iki uyku arasında çok uzun süre mi uyanık kalıyor… Amacınız bu tür şifreleri çözmek olsun…
Uyku eğitimi ekolleri ve yöntemleri konusunda mümkün olduğu kadar çok bilgilenin.
Kendinizi ruhen hazır hissetmeden, iyice bilgilenmeden ve çocuğunuz için doğru bir şey yaptığınızı içselleştimeden başlamayın. Gerekirse bir süre daha gözlemleyerek, bilgi toplayarak, eşinizle konuyu konuşarak bekleyin. Cesaretinizi kıran, sizi olumsuz etkileyen, insanları gerekmedikçe sürece dahil etmeyin.
Uyku eğitimi verirken nelere dikkat etmeliyim?
Çocuğun yanında sakin olumlu ve yapıcı olmaya çalışın. Uyku eğitimini ona cezaymış gibi bir tavırla yapmayın. Uyku eğitiminin çaresizlikten başvurduğunuz bir yol olduğu hissi onu da olumsuz etkileyecektir. Çocuğunuz ileride ayakkabı bağlamayı öğreteceğiniz gibi şimdi de uyumayı öğretiyorsunuz. Bu durumu gözünüzde büyütmemeye çalışın.
Çocuğunuz büyük de küçük de olsa onunla konuşun. Büyükse ve mesela emzirmeyi kesecekseniz bunu ona nedenleriyle anlatın. Küçükse daha basit bir yol izleyin. ‘’Anne seni çok seviyor, ama artık uyku zamanı, anne sana sabah olunca meme verecek, biliyorum meme olmadan uyumak zor geliyor, ama benim güzel kızım birazdan mışıl mışıl uyuyacak’’ gibi.
Bir uyku eğitimi uzmanının bütün sistemini alıp uygulayacaksanız, bunu eksiksiz ve istikararlı bir biçimde uyguladığınızdan emin olun. Bir sistemi tamamen uygulamak istemiyorsanız, işinize yarayacak en basit uyku eğitimi yöntemlerinden başlayın. Daha zorlayıcı yöntemleri sona bırakın. Örneğin yatır kaldır yapmaya başlamadan önce çocuğunuzu bir uyku arkadaşı ya da emziğe alıştırmayı deneyebilirsiniz. Tümüyle bir sistemi de uygulasanız, seçtiğiniz bir iki yöntemle de başlasanız öncelikle çocuğunuzun uyku düzenini gözden geçirin ve çocuğun iyi bir uyku rutinine kavuşmasını sağlayın. Çocuğun uyanık kaldığı süreyi yaşına uygun hale getirin. Gerekirse daha sık uyutun, daha erken yatırın ya da sabah ya da öğle uykusundan uyandırın. Uyku eğitimine cuma akşamı ya da haftasonu başlamak daha mantıklı olabilir. Çalışıyorsanız zor geçebilecek ilk bir-iki günün sabahında siz ya da eşiniz işe gitmek zorunda kalmazsınız.
Unutmayın, uyku eğitiminde yıktığınız sistemin yerine koyuncaya kadar herşey ilk başta daha kötüye gidebilir. Ama çocuğunzun yaşına ve mizacına göre uzun olmayan bir sürede sonuç alırsınız. Tam çözüldü derken zaman zaman geriye dönüşler de olabilir. Bunların sizi yıldırmasına izin vermeyin. Uyku eğitimi sırasında istikrar ve tutarlılık uğruna sabit fikirli olmayın. Uyguladığınız yöntem çocuğunuza ya da onun yaşına uygun olmay bilir. Sizin ya da onun için doğru zaman olmayabilir. Bir direnç ile karşılaştığınızla vazgeçmek ile çocuğunzun ihtiyaçlarını anlayıp onlara cevap veremek farklı şeylerdir. Çocuğunuzun ihtiyaçlarını gözardı etmeyin. Bazı yöntemlerden vazgeçmneiz gerektiğinde vazgeçin.
Bir kere uyku eğitimi alan bebek, bir daha hiç uyanmıyor mu?
Uyku eğitimi çocuğunuzun diş ağrısını geçirmez, tıkalı burnunu açmaz, gece kötü bir rüya gördüyse onu sakinleştirmez. Uyku eğitimi uykuya dalmayı becerememekten kaynaklı, alışkanlıklara bağlı uyanmaları yüzde yüz sonlandırır. Kötü uyku düzeninden kaynaklanan kısa uyku, zor uykuya dalma gibi sorunların kesin çözümüdür. Ama çocuğunuz, hele ki uykusu hassas bir çocuksa, başka nedenlerle tabi ki zaman zaman uyanacaktır. Bu uyanmalar dönemseldir ve nedenleri vardır. Nedenler ortadan kalkınca uykusuzluk da ortadan kalkar. Eğer bu nedeni belli uyanmalar sırasında bazı kötü alışkanlıklar başlarsa, bunlar devam eden haftalarda da uyanmalara neden olabilir. O zaman raydan çıkan uyku için devreye yine uyku eğitimi yöntemleri girecektir.
Kaynak İçin Tıklayınız
